Kết quả điều tra cho thấy, phần lớn các vụ cháy nhà ở, nhà trọ, nhà xưởng sản xuất có nguyên nhân từ hệ thống điện. Hệ thống điện trong nhà, nếu không được lắp đặt, bảo dưỡng, hoặc sử dụng đúng cách, có thể trực tiếp gây cháy nhà. Dưới đây là một số nguy cơ tiềm ẩn mà bạn cần biết:
Nếu bạn thấy cầu chì hay CB tự ngắt, hay thiết bị điện có dấu hiệu hoạt động bất thường hoặc phát ra tiếng ồn khác lạ, đó là dấu hiệu cho thấy mạch điện của bạn đang bị quá tải. Hãy kiểm tra xem liệu bạn có đang sử dụng quá nhiều thiết bị trên cùng một mạch điện? Hay đang dùng nhiều thiết bị trên một ổ cắm bằng những dây kéo dài?
Khi một mạch bị quá tải, dòng điện chảy qua mạch sẽ cao hơn công suất tối đa cho phép, làm cho dây dẫn và các thành phần khác nóng lên. Điều này không chỉ làm giảm tuổi thọ của các thiết bị điện trong nhà và dây dẫn mà còn tạo ra nguy cơ cháy hoặc nóng chảy.
Dây điện cũ – hỏng
Dây điện hỏng , bị rối, gãy, hoặc cắt đứt có thể gây ra ngắn mạch, dẫn đến cháy. Dây điện nhôm cũ có thể gây ra các điểm tiếp xúc lỏng lẻo ở các kết nối, tạo ra nhiệt và gây cháy.
Khi vỏ bọc bên ngoài của dây điện bị hỏng hoặc rách, các dây dẫn bên trong có thể tiếp xúc với nhau. Khi điều này xảy ra, dòng điện sẽ chảy trực tiếp từ dây này sang dây kia mà không đi qua tải (ví dụ: thiết bị sử dụng), tạo ra một ngắn mạch.
Khi xảy ra ngắn mạch, dòng điện chảy qua dây sẽ tăng lên một cách đột ngột, gây ra sự gia tăng nhiệt lượng. Nếu tình trạng này không được kiểm soát (ví dụ, qua cầu chì hoặc máy cắt mạch), dây dẫn sẽ nóng lên một cách nhanh chóng. Dây dẫn nóng lên quá mức có thể làm chảy vỏ bọc nhựa hoặc cao su xung quanh, gây ra khói và nguy cơ cháy. Ngoài ra, nếu dây điện nằm gần với vật liệu dễ cháy, nhiệt từ dây có thể đốt cháy chúng. Vỏ bọc bên ngoài dây không chỉ giữ cho các dây dẫn bên trong cách ly với nhau mà còn cách ly chúng khỏi các nguồn điện khác. Khi vỏ bọc bị hỏng, dây dẫn có thể tiếp xúc với các bề mặt dẫn điện khác như khung cửa hoặc đường ống, gây ra ngắn mạch.
Sử dụng dây kéo hoặc dây nối không đúng cách cũng là một nguyên nhân. Dây kéo quá dài hoặc chồng chéo nhiều dây kéo có thể tạo ra nhiệt và gây cháy.
Đèn và bóng đèn không phù hợp
Sử dụng bóng đèn có công suất cao hơn so với đèn được thiết kế có thể gây nóng và cháy. Bóng có công suất cao sẽ phát ra nhiều nhiệt hơn so với đèn bóng có công suất thấp. Thân đèn thường được thiết kế để chỉ chịu được lượng nhiệt nhất định, việc sử dụng bóng công suất cao có thể sinh nhiều nhiệt, làm nóng vỏ đèn và các vật liệu xung quanh. Khi nhiệt độ vượt quá ngưỡng cho phép, vật liệu này có thể bắt lửa hoặc phát ra khói.
Tích tụ nhiệt: Các đèn, đặc biệt là những loại có chóa đèn hoặc vỏ đèn kín, thường được thiết kế để thoát nhiệt một cách hiệu quả. Sử dụng bóng đèn có công suất cao hơn có thể làm giảm khả năng thoát nhiệt, dẫn đến nhiệt độ cao tích tụ trong thời gian dài.
đèn điện trong nhà bốc cháy do ngắn mạch
Thiết bị điện trong nhà và công tắc ổ cắm
Thiết bị điện cũ, hỏng hoặc không đúng tiêu chuẩn có thể gây ngắn mạch hoặc tình trạng quá tải với hệ thống điện trong nhà.
Sự hao mòn và lão hóa của vật liệu: Thời gian và sự hao mòn tự nhiên có thể làm yếu đi các vật liệu cấu thành thiết bị, chẳng hạn như vỏ bọc cao su hoặc nhựa của dây dẫn, làm giảm khả năng cách điện và tăng khả năng tiếp xúc giữa các dây dẫn hoặc giữa dây dẫn và vỏ thiết bị.
Tích tụ ẩm: Các thiết bị điện cũ có thể tích tụ ẩm, đặc biệt là trong điều kiện môi trường ẩm ướt. Ẩm có thể gây ngắn mạch và giảm khả năng cách điện của thiết bị.
Các linh kiện điện tử cũ hỏng: Các thành phần điện tử cũ, như tụ điện hoặc điốt, có thể hỏng và gây ra ngắn mạch hoặc quá tải trong mạch.
Các bộ phận cơ học trong thiết bị, như bánh răng hoặc động cơ, khi bị mòn hoặc hỏng có thể làm tăng sự cản trở trong mạch, dẫn đến quá tải.
Bụi và rác có thể tích tụ trong các thiết bị điện cũ, làm giảm hiệu quả hoạt động và tăng khả năng ngắn mạch.
Thiết kế và tiêu chuẩn cũ: Các thiết bị điện sản xuất từ nhiều năm trước có thể không tuân thủ theo tiêu chuẩn an toàn và hiệu quả hiện tại, làm tăng rủi ro ngắn mạch và quá tải. Khi sử dụng các thiết bị điện cũ, quan trọng là phải kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên. Đồng thời, cân nhắc việc thay thế hoặc nâng cấp chúng để đảm bảo an toàn và hiệu quả hoạt động.
Ổ cắm hoặc công tắc hỏng: Những ổ cắm hoặc công tắc bị hỏng hoặc lỏng lẻo có thể tạo ra điểm tiếp xúc không tốt, dẫn đến sự nóng lên và cháy.
Không sử dụng thiết bị bảo vệ quá tải, chống rò, chống giật
Trong các công trình xây dựng hoặc các xưởng sản xuất thủ công, yếu tố an toàn điện thường bị coi nhẹ. Không ít những sự cố đáng tiếc đã xảy ra do tủ bảng điện không được trang bị cầu chì hoặc MCB. Và cũng không sử dụng ổ cắm GFCI ở nơi cần thiết. Các ổ cắm này được thiết kế để ngắt mạch khi phát hiện sự cố điện giật, giúp ngăn ngừa nguy cơ cháy ở các khu vực ẩm ướt như phòng tắm hoặc bếp.
Các thiết bị bảo vệ quá tải được thiết kế để bảo vệ hệ thống điện và các thiết bị kết nối từ tình trạng quá tải, tức là khi dòng điện chảy qua hệ thống vượt quá giới hạn an toàn đã được thiết lập. Chúng hoạt động bằng cách ngắt kết nối nguồn điện khi phát hiện quá tải.
Dưới đây là một số nguyên lý hoạt động chính của các thiết bị bảo vệ quá tải:
Bảo vệ nhiệt: Bảo vệ nhiệt hoạt động dựa trên nguyên lý rằng dòng điện quá tải sẽ làm nóng dây dẫn. Trong bảo vệ nhiệt, một bi-metal strip hoặc một lõi dẫn nhiệt sẽ uốn cong hoặc di chuyển khi nó được nung nóng bởi dòng điện quá tải. Khi biến dạng đạt đến một mức nhất định, nó sẽ kích hoạt một cơ cấu ngắt kết nối, tắt nguồn điện.
Bảo vệ từ: Bảo vệ từ hoạt động dựa trên nguyên lý rằng dòng điện sẽ tạo ra một từ trường. Khi dòng điện vượt quá mức an toàn, từ trường tạo ra sẽ là đủ mạnh để kéo một cơ cấu di chuyển, thường là một relay hoặc một solenoid, kích hoạt việc ngắt kết nối nguồn.
Bảo vệ kết hợp: Một số thiết bị, như cầu dao tự động (circuit breaker), kết hợp cả hai nguyên lý trên: nhiệt và từ. Trong trường hợp quá tải, bảo vệ nhiệt sẽ hoạt động; trong trường hợp ngắn mạch hoặc sự gia tăng dòng điện đột ngột, bảo vệ từ sẽ hoạt động nhanh chóng.
Để giảm thiểu nguy cơ cháy do hệ thống điện, bạn nên thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống, tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn và khi cần, hãy tìm đến sự giúp đỡ của một thợ điện chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, cần phải trang bị thiết bị báo cháy tự động để có thể phát hiện và cảnh báo cháy kịp thời.
